ANGST IN DE STAD. Het doorvoeren van de verplichte tewerkstelling in het Etappengebiet vanaf oktober 1916 heeft een enorme impact op de plaatselijke gemeenschappen. Een groeiend gebrek aan werkkrachten drijft de bezetter ertoe grote aantallen mannen op te eisen. Dat gebeurt vaak erg hardhandig en de slachtoffers hebben maar weinig tijd om zich voor te bereiden op hun vertrek.

Eenmaal aangekomen op de plek van hun tewerkstelling – meestal in de achterhoede van het Duitse front – begint een lijdensweg van hard werk, ondervoeding en gebrek aan hygiëne. Een groot aantal weggevoerden overleeft de deportatie niet.

Bij een eerste aktie op 16 oktober 1916 worden ongeveer 600 mannen verzameld en weggevoerd. Zij worden toegevoegd aan een Zivilarbeiter Bataillon (‘ZAB’) in het Franse Le Cateau. Er volgt nog een tweede aktie, op 9 november 1916. Opnieuw pakken Duitse soldaten ongeveer 600 mannen op, en drijft ze samen in fabriekshallen in de omgeving van het station. Ook deze groep gaat naar Frankrijk, naar een kamp bij Onville. Later volgen nog een aantal kleinere razzia’s, waarbij de Duitsers telkens 10 tot 20 mannen oppakken.

Een plattegrond van Aalst uit de periode van de Eerste Wereldoorlog toont waar de verplicht tewerkgestelden vandaan komen. De meeste slachtoffers afkomstig zijn uit de rand van de stad, in de periferie. In de 19de eeuw groeien de arbeiderswijken snel aan, in het kielzog van de bloeiende textielnijverheid. Zo bijvoorbeeld op de rechteroever van de Dender. Uit de omgeving van de Moorselbaan – Groenstraat – Binnenstraat worden ongeveer 275 mannen weggevoerd. Sommige huizen tellen twee weggevoerden.

Vergelijkbare situaties doen zich voor in het westen van de stad, in de wijk Sint-Job en in het noorden, rond de Ledebaan. In de arbeiderswijk rond het Guldenboomplein, dat een honderdtal huizen telt verdeeld over vier straatjes, worden veertig mannen weggevoerd.